BETAŞAR

Kazakların evlilik ve düğüne dair birçok ritüele sahip olduğunu ve geleneklerinin sürdürülmesine büyük önem verdiklerini biliyoruz. Bugün sizlerle yine Kazak kürüne ait bir ritüel olan -betaşar- töreni hakkında bilgiler paylaşacağım. Özellikle düğünlerle ilgili ritüeller söz konusu olduğunda en çok övülen Kazak geleneklerinden biri olduğunu söylemeliyim. Bu tören çok ciddi olmakla birlikte çok eğlenceli ve ilgi çekici bir sunuma sahiptir. Kazaklar için bu törenin iki önemli amaca hizmet ettiği düşünülür. Bu amaçlardan ilki gençleri diğer aile üyelerine tanıtmak ve genç çifti iyi dilekler eşliğinde yeni hayatlarına uğurlamaktır. İkinci amaç ise çiftin kuracakları yani aile ve gelecekte yetiştirecekleri çocukları için gerekli olacak ahlaki öğretilerin esprili ve eğlenceli bir şekilde sunulmasıdır. Bu ritüelin gelinin yeni çevreye uyumunu kolaylaştıracağına inanırlar.

Bu törende bazen müzik eşiliğinde bazen sade bir şekilde şiirler okunmaktadır. Bu şiirlere -betaşar- adı verilir. Bu şiirler yeni gelin için söylenir. Yeni gelinin yüzü kimse görmesin diye bir örtüyle örtülür. Daha sonra yeni gelinin yüzü davetlilerin karşısında bu görev için getirilen şairlerin okudukları şiirler eşliğinde açılır. Bu şiirlerle gelinin güzelliğine ve gençliğine iltifat içeren sözler söylenir. Daha sonra kocasına nasıl saygı göstermesi gerektiği, kocasının aile bireylerine nasıl davranması saygı gerektiği hakkında bilgiler verir. Yeni gelin kendisine aktarılan tüm bilgileri kabul ettiğini göstermek için başını eğerek şaire ve aile büyüklerine selam verir.

Betaşar töreni, yeni gelinin görevleri hakkında bilgilerin aktarılmasıyla devam eder ve tamamlanır. Betaşar töreni, özünde gelinin saygın ve bir iyi kız olmasını sağlamayı amaçlamaktadır. Yeni gelini bu törenle anneliğe ve kocası için takdir edilen bir eş olmaya hazırladıklarını düşünürler. Betaşar töreni, yeni gelinin görevleri hakkında bilgilerin aktarılmasıyla devam eder ve tamamlanır.

Nuray Yavuz

ANDEM Türkiyat Araştırmaları Uzmanı