PİNOKYO’NUN TAHTI SARSILDI

Hem kültürel ritüelleri hem de eğlenceyi içinde taşıyan görsel bir sanat olabileceğini hiç düşünmüş müydünüz? Peki ya size Kazakistan’ın geleneksel sanatlarından biri olan örteke tam olarak böyle bir sanattır desem ne dersiniz? Dombranın büyüleyici sesi, seyircilerin heyecanlı bekleyişleri ve sahnede beliren bir dağ keçisi. Hayır, tabii ki canlı bir keçiden söz etmiyorum. Bu bozkır kadar pürüzsüz bir zemine oturtulmuş bir dağ keçisi figürü. Tahtadan yapılmış bir kukla. Sizin anlayacağınız İtalyanların Pinokyosu’na karşılık bizim de Örtekemiz var. Haydi bakalım, hodri meydan! Hem de bizim tahta kuklamızın yalan söylemek gibi kötü alışkanlıkları da yok. Peki bizim dağ keçimiz neler yapıyor, diye sorduğunuzu duyar gibiyim. Gelin birlikte öğrenelim. Örteke sanatındaki en büyük sır aslında ahşap oyma ustasına aittir. Dağ keçisinin hareketlerini gerçekçi kılan özellik Örtekenin eklemlerindeki hareketliliktir. Örteke, özel tasarımının sonucu olarak gerçek bir dağ keçisi gibi yürüyebilir, zıplayabilir ve hatta toynaklarını vurabilir. Peki ya eklemlerindeki bu harekliliği sahnede kim yönetiyor dersiniz? Dombıra sanatçısı. Nasıl mı? Tahtadan yapılmış dağ keçimize bağlanan bir ipin diğer ucu dombıra sanatçımızın parmağına bağlanır. Dombıra sanatçısı dombıraya vurdukça bizim örtekemiz de kendi ritmini yakalar. Örtekenin sahnedeki hareketlerine dikkat ettiğinizde bir avcının tuzağından kurtulmaya çalışan bir dağ keçisinin hareketlerini anımsattığını düşünebilirsiniz. Yani görsel ve sanatsal bir zerafetin yanında doğaya karşı verilen bir mücadelenin gerçekliği de vuruluyor yüzümüze. Bozkır’ın zorlu yaşam şartlarında göçebe hayatı benimsemiş olan atalarımızı hatırlayın. Kim bilir belki de Türk kardeşlerimiz tarihi mücadelemizi bir keçinin hareketleri üzerinden hatırlatmak istiyordur bizlere. Gözlerimizi kapatmayalım. Geçmişimizdeki büyüleyici ışığa doğru yürüyelim. Ve unutmayalım ki geçmişimiz hatırlanmayı bekleyen değerlerimizle dolu.